งานซ่อมนาฬิกา คุก คู (Cuckoo Clock)
นาฬิกา คูก-คู (Cuckoo Clock) จะมีต้นแบบจากประเทศเยอรมัน จุดเด่นคือ จะมี นก โผล่ออกมาขัน คูก .. คู... ตามแต่ละเวลา นอกจากนั้นอาจมีเพลง และการเต้นรำ ต่อจากนก มีทั้งระบบกลไก และใส่ถ่าน มีลำโพงให้เสียงนก แบบผสม ระหว่างกลไก กับ ระบบอีเล็กทรอนิก มอเตอร์ เป็นต้น
งานคืองานล้างทำความสะอาด หล่อลื่นปรับตั้ง ให้เดินดีเดินตรง พอจะเล่า งานซ่อมนาฬิกา คุก-คู แบบกลไก ก่อน พอเป็นสังเขป ดังนี้
1) ล้างทำความสะอาด ตู้ ทั้งด้านนอก ด้านใน ฝุ่น สิ่งสกปรกมากมาย ใช้น้ำหมาด แปรงสีฟัน ถูปัด ห้ามชุ้มน้ำ ไม้อัดจะพองตัว อาจมีชิ้นส่วนปริแตก เอากาวลาแท็กทา แล้วบีบอัด ทิ้งไว้ ตากให้แห้ง อาจจะพ่นเล็คเกอร์ บาง ๆ ถ้าลูกค้าต้องการ
2) ล้าง อาบน้ำ ให้นก ให้นักเต้น อยู่เป็นปีๆ ไม่เคยอาบน้ำ ก็ต้องเชิญออกมาอาบน้ำ ขัดสีฉวีวรรณ ให้สะอาด ต้องระวัง สีหลุด การใช้น้ำยา สบู่ ต้องระวัง ลวดลาย สีอาจหลุดได้
3) โซ่นากาคุก-คู อาจทำด้วยทองเหลือง หรือ เหล็กชุบ ขนาดโซ่ มาตรฐาน คือ 5 ข้อโซ่ต่อระยะ 1 นิ้ว ใช้ไปนานจะขึ้นสนิม ต้องนำมาขัดล้าง โดยใช้กรดอินทรีย์ แช่สักระยะ ก่อนมาขัดกับ น้ำยาล้างจานซันไล
4) กรณีเครื่องนาฬิกา (Clock Movement) ดำสกปรกมากก็ต้องล้าง ทำความสะอาด เบื้องต้นคือการล้างไขมัน ล้างน้ำมัน ตรวจสอบการหลวมคลอนรูแกน เฟือง สิ่งที่พบบ่อยคือ เฟืองโซ่ เฟืองกันกลับ สปริงจะชำรุด ล้างเสร็จก็ประกอบ ครบ หล่อลื่น ทดสอบ free run เพื่อให้ชุดเฟืองคล่องตัว
5) อีกชิ้นส่วนที่อาจต้องซ่อม คือ หีบเพลง หรือ bellow ซึ่งเป็นกล่องไม้เล็ก กระดาษอาจขาด ลิ้นรั่ว ด็อกเตอร์คล็อก มีกระดาษจากประเทศเยอรมัน และซ่อมมาแล้ว หลายอัน เหมือนเดิม ทำงานได้เป็นสิบปี
6) กรณีนากาคุก-คู แบบ 3 ตุ้ม จะมีระบบเพลง ร่วมกับระบบระบำเต้น คือ Music Box มีเพลงหลากหลาย จัดไว้ 2 เพลง ตามแต่ลูกค้าชอบ ซื้อมา อาการบกพร่องคือ ระบบเพลง ไม่ทำงาน สิ่งที่พบ คือ เฟืองขับ fly แตกชำรุด รูแกนเฟืองหลวมคลอน ทำให้เฟืองขัดตัว ต้องถอด ย้ำรูแกน ปรับตั้งตำแหน่งกลไก ชิ้นส่วน ให้ทำงานสมบูรณ์แบบ
รูปงานซ่อมนากาคุก-คู กลไก
นาฬิกาคุก-คู อีกกลุ่มหนึ่ง คือ นากาคุก-คู แบบใช้ถ่าน งานซ่อมคล้ายๆ กับ นาฬิกาแบบกลไก กล่าวคือ
1) นาฬิกาไม่เดิน สาเหตุมาจาก เฟืองสะพาน ต่อจากเฟืองแม่เหล็ก หดตัว ทำให้เฟืองไม่ขบกัน เป็นเรื่องเหลือเชื่อๆ ชิ้นส่วนพลาสติก เวลาผ่านไปนับสิบปี จะหดตัว อีกกรณีคือ แผ่นวงจรชำรุด ควอท์ช เลื่อม ก็ต้องหาแผ่นวงจรใหม่มาเปลี่ยน อีกกรณี รังถ่านชำรุด แผ่นสปริงรังถ่านหักขาด
2) นกไม่ร้อง ไม่ขัน อาการชำรุดคือ กระดาษหีบเพลงขาด สวิทชำรุด สวิทควบตุมมอเตอร์ หน้า contact สกปรก หรือ มอเตอร์ชำรุด
รูปเฟืองหุบ รุปหีบเพลง
อาการที่ตรวจพบ และทำการซ่อมไปแล้ว คือ ส่วนเดินเวลา หรือบอกเวลาไม่ทำงาน นาฬิกาไม่เดิน เดินๆ หยุดๆ นกไม่ขัน ขันไม่เป็นเพลง ไม่เต้นรำ และชิ้นส่วนบางชิ้นชำรุด
นาฬิกา คูก-คู ลูกค้าซื้อมาจากต่างประเทศ เช่นสวิส เยอรมัน อเมริกา มีอยู่ท่านหนึ่งซื้อหายังไม่ทันได้ใช้เลย ประเภทใส่ถ่าน มันไม่เดิน ด็อกเตอร์คล็อกบอกว่า ไม่ต้องหว่ง ของยังใหม่ มันจะเสียได้อย่างไร ปรากฎว่า ชิ้นส่วนด้านในมันยึด เขาหยุดเครื่องอยุ่นาน กว่าจะขายออกมา ด็อกเตออาร์คล็อก ถอดออก ทำความสะอาด หยอดน้ำม้นหล่อลื่น ใช้งานไปได้อีกนาน
อีกท่าน นำมาจากอเมริกา นก มันทำงานเพี้ยนๆ ขันบ้าง ไม่ขันบ้าง ขันมั่วไปหมด ต้องนำมาเจรจา ฝึกฝนกันใหม่ ถอดล้างเครื่อง หยอดน้ำมัน ปรับตั้งกลไกเสียใหม่ ทั้งหมด ระบบกล่องเสียง บางเครื่องกระดาษขาด กาวหลุด ต้องหากระดาษมาพับ ซ่อมใส่ใหม่ และช่วยกันซ่อมกับเจ้าของเครื่อง น่าสนุกดี เขาก็ได้ทราบกลไก การทำงาน และสาเหตุทีชำรุดเสียหาย มีลูกค้าบางรายโทรมาว่า นาฬิกาไม่เดิน ด็อกเตอร์คล็อก ก็อธิบายทาง โทร ว่าจะต้องตั้งนาฬิกา ให้ได้ระดับ ไม่เสีย ไม่ต้องนำไปซ่อม จะเสียเงิน โดยไม่จำเป็น นำมือถือแนบเครื่องนาฬิกา และแนะนำเสียงเดินที่ถูกต้อง คือ ติก-ต๊อก ที่ต้องมีช่วงจังหวะเสียงเท่ากัน นาฬิกาถึงจะเดินดี
แบบ สาม ตุ้มถ่วง มีเสียงเพลงจาก กล่องดนตรี (Music Box) หลังจากนกขัน จะเปิดหน้าต่าง หนุ่มหีบเพลง ออกมา
แบบ สามตุ้มถ่วง มีดนตรี ให้หุ่นเต้นระบำ กังหันหมุน คนผ่าฟืน หลังจากนกขัน
ฟันเฟือง กล่องเสียงหัก ต้องทำฟันปลอม อาลูมิเนียมใส่แทน
ภาพด้านหลังของเรือนนาฬิกา มีกล่องเสียงนก ๒ กล่อง
นอกจาก นาฬิกาคูก-คู แบบกลไกแล้ว ยังมีแบบใส่ถ่าน ชุดเดินเวลา จะเป็นนาฬิกาควอท์ ชุดนกขันบอกเวลา จะเป็นกลไก ขับหมุนด้วยมอเตอร์ DC ควบคุมการทำงานจากการขับหมุนของ ชุดเดินเวลา อาการชำรุด คือ ชุดเดินเวลา เฟืองชำรุด ขัดตัว และวงจรอีเล็กทรอนิกส์ เสีย ส่วนชุดบอกเวลา จะเป็น ชุดเฟือง และมอเตอร์
ซ่อมชุดเดินเวลา ทำความสะอาด ตรวจ ซ่อมชุดเฟือง ตรวจสอบชุดวงจร ไอซี ดร.คล็อก ซ่อมได้ทุกอาการ นาฬิกาของท่านจะเดินได้ดังเดิม
ชุดกล่องเสียงนก ใช้ไปนานๆ กระดาษชำรุด ขาด เป็นรู ต้องหากระดาษเฉพาะ นำมาพับ และติดเข้าไปด้งเดิม Dr.Clock มีกระดาษของแท้จากเยอรมัน
ชุดกลไก ควบคุมเสียงนก และการเคลื่นไหวของนก ในแต่ละชั่วโมง ถอดทำความสะอาด ตรวจสอบเฟือง ตรวจสอบมอเตอร์ สวิท และประกอบเหมือนเดิม หล่อลื่น ทดสอบการทำงาน
ยังมีนาฬิกา คูก-คู อีกแบบที่ใช่ถ่าน คือ ทั้งระบบเดินเวลา และเสียงบอกเวลา จะเป็นวงจรอีเล็กทรอนิกส์ ทั้งหมด เสียงนกได้จากการอัดเสียงไว้ และดังออกลำโพง
คูก-คู รุ่นนี้เก่ามาก แตมีการออกแบบที่แยบยน คือชุดเดินเวลาจะใช้ลานสปริงกับตุ้มแกว่ง เหมือนนาฬิกาแขวนผนัง ส่วนชุดนกขันบอกเวลา ใช้มอเตอร์ขับ เมื่อถึงเวลา ครึ่งชั่วโมง และครบเวลา-ชั่วโมง ทุกครั้งที่มอเตอร์หุน กลไกก็จะไปขึ้นลาน เติมลานให้ชุดเดินเวลาด้วย การปรับช้าไวขึ้นอยู่กับการปรับตุ้มแกว่ง อาการชำรุดคือความสกปรก ฝุ่นจับมาก กระดาษหีบเสียงฉีกขาด ซ่อมแล้วเดินได้ดี แม่นยำ